wd wp Пошук:
    ⬜

    Хлудаўскі псалтыр

    Хлудаўскі псалтыр — манускрыпт на грэчаскай мове, створаны ў Візантыі каля 850 года, як мяркуецца, у канстантынопальскім Студыйскім манастыры(руск.) бел.. Адзі з найстарэйшых захаваных псалтыраў і адзі з трох, якія засталіся з IX стагоддзя. Створаны ў перыяд іканаборства і мае шэраг ілюстрацый на дадзеную тэматыку. Захоўваецца ў рукапісным зборы Дзяржаўнага гістарычнага Музея ў Маскве, № 129д.

    Гісторыя

    Рукапіс атрымаў назву па прозвішчы збіральніка — Аляксея Іванавіча Хлудава.

    В. М. Лазараў датуе яго прыблізна 787—815 гг. Кандакоў выказаў здагадку, што яна была створана ў Студыйскім манастыры. А. М. Грабар лічыў, што мініяцюра была створана ў майстэрні патрыярха Фоція, а мастаком быў яго блізкі сябар — епіскап Сіракузскі Грэгорыа Асбеста(італ.) бел., і датаваў яе 858—867 гг.

    У XII—XIII стагоддзях ілюстрацыі Хлудаўскага Псалтыра былі цалкам перапісаныя.

    З захаваных на старонках рукапісу запісаў вядома, што ён знаходзіўся некаторы час на Афоне, у Лаўры Святога Афанасія(руск.) бел., а потым на в. Халкі. Вядомы славіст XIX стагоддзя Віктар Іванавіч Грыгаровіч прывёз яго са свайго доўгага падарожжа па Балканах у 1844-47 гг.. Некаторы час ён знаходзілася ў зборы А. І. Лабкова, чаму яго таксама называлі часам «Лабкоўскі рукапіс». Да канца 1860-х гг. манускрыпт знаходзіўся ўжо ў зборы Хлудава, і ў гэты час ён становіцца шырока вядомым. Хлудаў завяшчаў свой збор рукапісаў і кніг старога друку Нікольскаму аднаверскаму манастыру(руск.) бел. ў Маскве, куды і трапіла кніга пасля смерці збіральніка ў 1882 годзе. З 1917 года нацыяналізаваны і захоўваецца ў Гістарычным музеі.

    Гэты рукапіс па важнаму значэнню мініяцюр, якія ўпрыгожваюць яго, як і ў мастацкім, так і ў археалагічным і царкоўным дачыненні ледзь ці не самы выдатны з усіх, якія знаходзяцца ў нашай Айчыне. (Ф. І. Буслаеў)

    Іканаборчая тэматыка

    Распяцце з іканаборцамі
    Канстанцін Вялікі

    Своеасаблівая манера ілюстравання рукапісу: акрамя малюнкаў, якія адносяцца да тэкстаў псалмоў, мастак каментуе дзеянні іканаборцаў, супастаўляючы іх з евангельскімі падзеямі. Напрыклад, такая мініяцюра з Распяццем, адна з самых вядомых ілюстрацый рукапіса: воін справа падносіць Хрысту губку, насычаную воцатам, іншы воін пранізвае Збавіцеля дзідай, у той час як унізе іконаборцы Ян Граматык(руск.) бел.  і епіскап Антоній Сілейскі(руск.) бел. замазваюць вапнай абраз Хрыста з дапамогай такой жа доўгай жардзіны. Посуд з вапнай той жа формы, што і посуд з воцатам.

    Прысутнічае значнае вострапалемічнае адценне. «Іконаборцы абвінавачваюцца ва ўсіх смяротных грахах: д’ябал пазычае ім золата, яны паклёпнічаюць на Бога, цягнучы па зямлі велізарныя языкі, яны замазваюць вапнай абразы. На адной з мініяцюр прадстаўлены патрыярх Нікіфар, які люта топча нагамі іканаборцаў Яна Граматыка(руск.) бел., які пазней стаў патрыярхам (837—843). Усё гэта надае мініяцюрам Хлудаўскага Псалтыра знарочыста надзённы характар. На многіх старонках рукапісу адчуваюцца жывыя адгалоскі гарачай барацьбы іконашанавальнікаў з іконаборцамі».

    Як адзначае Лазараў, менавіта надзённасць малюнкаў, у якіх цэнтральную ролю адыгрывае патрыярх Нікіфар (806—815) і ў якіх адсутнічаюць патрыярх Мяфодзій і імператрыца Феадора(руск.) бел., якія аднавілі іконашанаванне ў 843 годзе, кажа супраць датыроўкі Хлудаўскага Псалтыра 858—867 гадамі, як гэта робіць А. М. Грабар(руск.) бел.. З іншага боку, мяркуецца, што рукапіс створаны, калі іканаборства было ўжо пераможана.

    Апісанне

    Пацярпелая мініяцюра са сцэнай утаймавання аднарога

    Хлудаўскі псалтыр прадстаўляе сабой невялікі рукапіс на пергаменце памерам 19,5х15 см, ён мае 169 лістоў па 23 радкі на старонцы. Першапачаткова тэкст быў напісаны ўставам IX стагоддзя, карычневыя чарнілы з цягам часу выцвели, старажытнае пісьмо было змыта, і тэкст быў перапісаны зноў мінускулам XIII стагоддзя. Абрысы старажытнага ўставу часткова прасочваюцца пад новым пісьмом. Загалоўкі псалмоў напісаны кінаварным уставам.

    Асноўны змест рукапісу складае кніга псалмоў. У канцы рукапісу (л. 147—169) ідуць 15 біблейскіх песень і богаслужбовыя паследаванні(руск.) бел.. Мініяцюры рукапісу (за выключэннем двух) размешчаны на палях і з’яўляюцца найстаражытным узорам г. зв. манастырскай рэдакцыі псалтырнай ілюстрацыі. Захавалася 209 мініяцюр, нераўнамерна размеркаваных па тэксце. Выявы таксама былі моцна абноўленыя каля XIII стагоддзя. У розны час з рукапісу былі выразаныя цэлыя лісты, або жа асобныя мініяцюры — 9 лістоў цалкам і 11 асобных мініяцюр або іх фрагментаў.

    Пераплёт адносіцца да XV стагоддзя, некаторыя мініяцюры пацярпелі пры абразанні лістоў рукапісу пры пераносе ў новы пераплёт. Таму мяркуюць, што першапачатковы памер мог быць большым, каля 21,5х17 см.[1].

    Зноскі

    1. ↑ М. В. Щепкина, стр.29

    Літаратура

    Спасылкі

    Тэмы гэтай старонкі (5):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай
    Катэгорыя·Іканаборства
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Шаблон «Вонкавыя спасылкі» пусты
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Псалтыры