Пратуберанец
Пратубера́нцы (ад лац.: protubero — узнімаюся) — плазменныя ўтварэнні ў кароне Сонца; больш шчыльныя і халодныя за плазму кароны.
Узнікаюць у месцах павышанай актыўнасці Сонца і выцягнуты ўздоўж сілавых ліній[ru] магнітнага поля. На краі Сонца назіраюцца ў выглядзе святлівых воблакаў, арак, струменяў, у праекцыі на сонечны дыск — у выглядзе цёмных валокнаў.
Паводле знешняга выгляду і характару рухаў адрозніваюць:
- спакойныя пратуберанцы (даўжыня каля 200 тыс. км, таўшчыня — 6 тыс. км, вышыня над паверхняй Сонца — 40 тыс. км, тэмпература ад 6 да 15 тыс. К, працягласць існавання ад адных-двух сутак да некалькіх месяцаў);
- пратуберанцы сонечных плям (назіраецца рух іх асобных частак, час жыцця ад некалькіх мінут да некалькіх гадзін);
- эруптыўныя пратуберанцы (узнікаюць са спакойных, больш яркія, узмацняюцца ўнутраныя рухі, тэмпература ад 15 да 25 тыс. К, час жыцця ад некалькіх мінут да паўгадзіны).
Колькасць пратуберанцаў на Сонцы і іх размеркаванне па шыротах адпавядаюць 11-гадоваму цыклу сонечнай актыўнасці.
Існуе цесная сувязь паміж пратуберанцамі і формай сонечнай кароны.
Літаратура
- Пратуберанцы // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш.. — Мн.: БелЭн, 2001. — Т. 13: Праміле — Рэлаксін. — С. 25—26. — 576 с. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0216-4 (т. 13), ISBN 985-11-0035-8.
- Протуберанцы / Лившиц М. А. // Физика космоса: Маленькая энциклопедия / Редкол.: Р. А. Сюняев (Гл. ред.) и др. — 2-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1986. — С. 519—521. — 783 с. — 70 000 экз.
- Протуберанцы — артыкул з Фізічнай энцыклапедыі
Спасылкі
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Пратуберанец
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з назвай артыкула
Катэгорыя·Сонечная актыўнасць
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю з нумарамі старонак
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылкі на Беларускую энцыклапедыю без аўтара