Паўстанне ў Лодзі
Лодзінскае паўстанне, таксама названае «чэрвеньскім» — першае ў Расійскай Імперыі паўстанне ўзброеных рабочых (22-24 чэрвеня) у ходзе рэвалюцыі 1905 года. Разам з сацыяльным характарам было той жа час вызваленчым.
Перадумовы
- 22 студзеня 1905 года адбылося масавае забойства рабочых у Санкт-Пецярбургу;
- 26 студзеня 1905 года. — пачалася забастоўка на заводах Штэйнерта, Геера, Зільберштэйна. Працу вырашылі пакінуць 10 тысяч. рабочых;
- 27 студзеня 1905 года. — аб’ява ўсеагульнай забастоўкі. Патрабаванні:
- 8-гадзінны працоўны дзень;
- устанаўленне мінімальнай заработнай платы;
- прызначэнне бальнічных кас;
- 28 студзеня:
- у студзені ў Лодзі, загінулі 11 мітынгоўшчыкаў, а 108 былі сур’ёзна паранены;
- у лютым фабрыканты скарацілі рабочы час да 10 гадзін і паднялі заробак;
- люты — да забастовак прыступілі вучні з патрабаваннем спыніць русіфікацыю;
- на мяжы мая і чэрвеня ў Лодзі баставала каля 32 тыс. працоўных. Фабрыканты Кунтзэр, Хайнзэль і Шэйблер абвясцілі лакаўт;
- 1 мая пачалася забастоўка арганізаваная PPS;
- 18 чэрвеня казакі напалі на некалькі тысяч рабочых, якія вярталіся з дэманстрацыі ў лагаўніцкім лесе;
- 20 і 21 чэрвеня прайшло пахаванне загінуўшых 18 чэрвеня, якое перарасло ў маніфестацыю разгромленую ўладамі. 21 мітынгоўшчык загінуў.
Чэрвеньскія баі
- 22 чэрвеня ўвечары ўспыхнула ўзброенае паўстанне. На вул Усходняй паўстанцы напалі на роту пяхоты і паўсотню казакоў;
- У ноч з 22 на 23 чэрвеня на вуліцах Лодзі было пабудавана больш за 100 барыкад. На падаўленне паўстання накіравалі шэсць палкоў пяхоты, два палкі кавалерыі і полк казакоў[1]. Самыя крывавыя баі мелі месца на барыкадах, пабудаваных на рагу вуліц Усходняй і Паўднёвай, вул Паўночнай, у раёне Ракіціньскай шашы і ў парку Жрадліскім. Крыніцы паведамляюць, што ў гэты дзень, верагодна, загінулі 160 чалавек[2][3];
- 24 чэрвеня палі апошнія барыкады (на вул. Усходняй і ў парку на Жрадлісках).
Эпілог
- 25 чэрвеня ў Лодзі і лодзінскай акрузе ўлады абвясцілі ваеннае становішча. Забастоўкі праходзілі да 1907 года;
- 1 снежня 1905 г. Папа Пій X лісце да польскіх епіскапаў асудзіў выступленні рабочых супраць цара[4];
- 10 кастрычніка 1906 года згодна з прыгаворам палявога суда ў Лодзі пакаралі смерцю 5 рабочых. У знак пратэсту пачалася забастоўка ўсіх заводаў Лодзі, у якой удзельнічалі 67 тысяч. рабочых;
- 29 снежня 1906 пачалі зачыняць заводы ваяводства, а рабочых звальняць;
- адным са станоўчых эфектаў лодзінкага паўстання быў дазвол стварэння першай прыватнай польскай мужчынскай сярэдняй школы — цяперашняга II Агульнакласічнага ліцэя ім. Габрыэля Нарутовіча ў Лодзі, адкрытага 17 кастрычніка 1906 г. пад назвай Прыватная Мужчынская Прагімназія Ё. Радваньскага. Школа была першай адукацыйнай установай ў Лодзі, атрымаўшай дазвол на ўвядзенне польскай мовы у выкладанні, і таму была шырока вядомая як Польская Прагімназія Радваньскага.
Зноскі
- ↑ E Kozłowski. M. Wrzisek, dzieje Oręża Polskiego 1794—1938, Warszawa 1973, s 306 i n.
- ↑ J. Łojek, Kalendarz historychny. Polemichna historia Polski, Warszawa 1994. 386.
- ↑ W. Pobóg-Malinowski, Najnowsha historia polityczna Polski. Okres 1864—1914, N. 2, Gdańsk 1991, d.512
- ↑ Sławomir Sierakowski, Krytyka Polityczna — Tekst rocznicowy, 24.06.2005
Спасылкі
- Rok 1905: Przebudzeni bombą Архівавана 3 мая 2008. Gazeta Wyborcha, 2005-12-09
- Barykade, które dały przykład Архівавана 12 лютага 2016. Gazeta Wyborcza, 2007-09-27
- Powstanie Łódzskie na mapie miasta, Rewolucja1905.pl, 2014-02-17
Катэгорыя·Рабочы рух
Катэгорыя·Гісторыя Расійскай імперыі
Катэгорыя·Вікіпедыя·Запыты на пераклад з рускай
Катэгорыя·Паўстанні ў Польшчы
Катэгорыя·Рэвалюцыя 1905—1907 гадоў у Расіі
Катэгорыя·Забастоўкі