Мікалай Уладзіміравіч Смяховіч (нар. 18 студзеня 1952, в. Дзівін, Кобрынскі раён, Брэсцкая вобласць) — беларускі вучоны-гісторык, які займаецца даследаваннямі сацыяльна-палітычнайгісторыі Беларусі канца ХVІІІ — ХХ стст., вывучае тэарэтыка-метадалагічныя праблемы гістарычнага пазнання, метадалогію гістарычнага даследавання
У 1959 годзе пайшоў на вучобу ў Дзівінскую школу-інтэрнат. У 1970 годзе паступіў у Мінскі педагагічны інстытут імя А. М. Горкага. Атрымаўшы дыплом з адзнакай (1974), малады спецыяліст з 1974 года па 1978 год працаваў дырэктарам Слабадской няпоўнай сярэдняй школы ў Пухавіцкім раёне Мінскай вобласці. Пасля заканчэння службы ў Савецкай арміі з лістапада 1979 года — настаўнік гісторыі сярэдняй школы № 116 г. Мінска.
У 1980 годзе выбраны адказным сакратаром Фрунзенскай раённай арганізацыі Добраахвотнага таварыства аматараў кнігі БССР. На гэтай пасадзе шмат часу надаваў вывучэнню літаратуры, у першую чаргу гістарычнай.
У 1985 годзе перайшоў на працу ў Мінскі кааператыўны тэхнікум, дзе выкладаў грамадскія дысцыпліны.
З 1987 года па 2002 года працаваў на розных пасадах у Беларускім дзяржаўным педагагічным універсітэце імя М. Танка: асістэнт, старшы выкладчык, дацэнт. У 1992 годзе абараніў кандыдацкую дысертацыю на тэму «Работа государственных, политических и общественных организаций Беларуси по жизнеустройству и воспитанию детей, оставшихся без родителей (1943—1950 гг.)».
Дацэнт (1995) М. У. Смяховіч плённа спалучаў выкладчыцкую і навуковую дзейнасць. У верасні 1997 года за шэраг навуковых прац па гісторыі Беларусі стаў лаўрэатам прэміі БДПУ імя М. Танка.
З 2002 года па 2005 год — дацэнт кафедры гуманітарных дысцыплін, паліталогіі Інстытута парламентарызму і прадпрымальніцтва.
З верасня 2005 года працуе ў Інстытуце гісторыі НАН Беларусі, дзе спачатку ўзначаліў аддзел гісторыі беларускай дзяржаўнасці, у 2006 годзе — Цэнтр гісторыі індустрыяльнага грамадства. Даследуе гісторыю беларускай дзяржаўнасці, сацыяльна-эканамічную гісторыю, тэарэтыка-метадалагічныя праблемы гістарычнага пазнання. Як кіраўнік Цэнтра, надаваў шмат увагі арганізацыі навуковых даследаванняў, гістарычнай распрацоўцы нацыянальна-дяржаўных канцэпцый асноўных этапаў развіцця беларускай дзяржаўнасці, эвалюцыі ідэі самавызначэння беларускага народа ў XIX — пачатку XX стст., яе ўвасаблення ў жыццё на працягу XX стагоддзя.
Са студзеня 2016 года — загадчык Цэнтра новай і навейшай гісторыі Беларусі Інстытута гісторыі НАН Беларусі.
У 2021 годзе абараніў доктарскую дысертацыю «Сельская гаспадарка Савецкай Беларусі ў 1943—1991 гг.: аднаўленне і развіццё».
Папоўніў скарбонку беларускай гістарыяграфіі цікавымі арыгінальнымі даследаваннямі, якія атрымалі прызнанне як у рэспубліцы, так і па-за яе межамі. Аўтар больш за 210 навуковых публікацый, у тым ліку дзвюх манаграфій: «История и метод» (2004), «Сельская гаспадарка Беларусі ў 1943—1991 гадах: этапы развіцця дасягненні, вопыт» (2017). Адзін з аўтараў і рэдактараў пяцітомнага выдання «История белорусской государственности» (2018—2020).
У 2018 годзе узнагароджаны медалём Францыска Скарыны.