Грамадзянская вайна ў Алжыры («Чорнае дзесяцігоддзе», «Дзесяцігоддзе тэрору», «Гады свінцу», «Гады агню»[18]) — узброены канфлікт паміж урадам Алжыра і ісламісцкімі групоўкамі, які пачаўся ў 1991-м і доўжыўся па 2002 года.
Паводле розных ацэнак, ахвярамі канфлікту сталі ад 44 да 200 тысяч чалавек, у тым ліку больш за 70 журналістаў, забітых як урадавымі сіламі, так і ісламістамі[19]. Канфлікт скончыўся перамогай урада, пасля таго, як спачатку Ісламскі фронт выратавання (ІФС) абвясціў аб спыненні вайны, а затым у 2002 годзе Узброеная ісламская група была пераможана ўрадавымі сіламі. Аб мінулай вайне доўгі час, да 24 лютага 2011 года нагадваў фармальна захаваны ў краіне рэжым надзвычайнага становішча. Узброеныя сутыкненні, хоць і даволі нізкай інтэнсіўнасці, працягваюцца і па цяперашні час.
Вайна пачалася ў снежні 1991 года, калі апазіцыйны «Ісламскі фронт выратавання» набраў велізарную папулярнасць сярод насельніцтва, і кіруючая партыя Фронт нацыянальнага вызвалення (ФНВ), баючыся паразы, адмяніла другі тур выбараў у Нацыянальную Асамблею. Улада ў краіне ўзялі ваенныя, і прэзідэнт Шадлі Бенджадзід 11 студзеня 1992 года быў зрушаны са сваёй пасады.
Пасля забароны ІФС і арышту тысяч яго членаў паўсталі ўзброеныя ісламісцкія фарміраванні, якія пачалі партызанскія дзеянні супраць урада і яго прыхільнікаў. Яны былі арганізаваны ў некалькі груповак, асноўнымі з якіх быў «Ісламскі ўзброены рух», што базаваўся ў гарах, і «Узброеная ісламская група», якая базавалася ў гарадах. Спачатку ісламісты атакавалі толькі армію і паліцыю, але неўзабаве пачаліся напады на мірнае насельніцтва.
У 1994 годзе на перамовах паміж урадам і лідарамі ў зняволенні ІФС быў дасягнуты істотны прагрэс, і тады Узброеная ісламская група абвясціла вайну ІФС і яго прыхільнікам. Ісламская ўзброены рух, аб’яднаўшыся з больш дробнымі групоўкамі, утварыла лаяльную ІФС Ісламскую армію выратавання.
Перамовы неўзабаве зайшлі ў тупік, і прэзідэнцкія выбары 1995 года (першыя выбары пасля перавароту 1992 года) выйграў кандыдат, падтрыманы арміяй, былы камандуючы сухапутнымі войскамі Ламін Зеруаль. Канфлікт паміж ІФС і Узброенай ісламскай групай узмацніўся. Апошняя пачала масавыя забойствы мірнага насельніцтва, выразаючы цэлыя вёскі ці гарадскія прадмесці. Некаторыя звесткі паказваюць на дачыненне да забойстваў урадавых сіл. Пік забойстваў прыйшоўся на 1997-ы, калі былі прызначаны парламенцкія выбары. На выбарах перамагла новаўтвораная партыя, Нацыянальны дэмакратычны кангрэс, за якім стаяла армія. ІФС, які атакаваў з абодвух бакоў, абвясціў аб аднабаковым спыненні агню з урадам, а Узброеная ісламская група рэзка губляла свой уплыў з-за ўнутраных канфліктаў, звязаных з тым, што многія яе члены не ўхвалялі тактыкі забойстваў грамадзянскага насельніцтва. У 1999 годзе адбыліся новыя прэзідэнцкія выбары, на якіх перамог Абдэль Азіз Бутэфліка, і быў прыняты закон, што гарантаваў амністыю большасці ўдзельнікаў узброеных груповак. Многія скарысталіся амністыяй, і гвалт істотна зменшыўся. Гэта стала фактычнай перамогай ўрада ў вайне. Рэшткі Узброенай ісламскай групы працягвалі аказваць супраціў яшчэ два гады і практычна зніклі да 2002 года.
У 1998 годзе ад Узброенай ісламскай групы адкалоаіся групоўка пад назвай «Салафіцкая група пропаведзі і джыхаду». Яна першапачаткова базавалася на поўначы краіны і дыстанцыявалася ад забойстваў мірнага насельніцтва[20]. У кастрычніку 2003-га лідары групоўкі выказалі публічную падтрымку Аль-Каідзе[21][22]. Яны адмовіліся ад амністыі і працягнулі ўзброены супраціў.
У 2004 годзе пачалася актывізацыя баевікоў, якія арганізоўвалі напады на аўтакалоны, мінаванне дарог. Па паведамленнях алжырскіх уладаў, ужо да 12 лютага 2004 года ў тэрактах і боесутыкненнях з ісламістамі загінулі 22 супрацоўнікі праваахоўных структур, 37 баевікоў і 10 мірных жыхароў[23]. 22 сакавіка занепакоеныя нарастаннем напружанасці брытанцы прынялі рашэнне аб часовым закрыцці свайго пасольства ў Алжыры[24]. Бакі канфлікту рабілі ўсё больш жорсткія заявы ў дачыненні адзін аднаго[25][26].
20 чэрвеня паступіла паведамленне, што алжырскім вайскоўцам атрымалася знішчыць лідэра Салафіцкай групы пропаведзі і джыхаду (алжырскага крыла АК) Набіў ас-Сахрауі і трох ягоных памочнікаў[27]. Новы кіраўнік экстрэмісцкай арганізацыі быў абраны 7 верасня — ім стаў Абу Мусаб Абд аль-Вадуда[28].
5 ліпеня лівійскім спецслужбам удалося выявіць базу экстрэмістаў, дзе адбывалася вярбоўка, навучанне і ўзбраенне добраахвотнікаў[29], а 2 лістапада лідар Лівіі Муамар Кадафі выдаў алжырскім уладам Амары Сайфі (таксама вядомага як Абдэрэзак эль Пара), які лічыўся другой асобай Салафіцкай групы пропаведзі і джыхаду[30].
У 2005 годзе Прэзідэнт Алжыра Абдэль Азіз Бутэфліка заявіў, што арганізацыі баевікоў былі разгромлены і парадак на тэрыторыі Алжыра адноўлены. Аднак неўзабаве ісламісты арганізавалі паказальную аперацыю застрашвання — 9 красавіка на дарозе, якая вядзе ў сталіцу, яны арганізавалі імправізаваны блок-пост, на якім спынялі аўтамабілі, выводзілі з іх людзей і расстрэльвалі іх. У выніку гэтага жорсткага акту тэрору было забіта 14 чалавек[31].
5 сакавіка 2006 года ў Алжыры была праведзена масавая амністыя ісламістаў, якія не ўчынілі цяжкіх злачынстваў — з турмаў было выпушчана 2629 чалавек[32]. Аднак ісламісцкія групы Алжыра ўліліся ў склад міжнароднай тэрарыстычнай сеткі Аль-Каіда[33]. У канцы года па Алжыры пракацілася новая хваля тэрарыстычных актаў. 30 кастрычніка каля двух паліцэйскіх участкаў былі падарваныя замінаваныя грузавікі, 2 чалавекі загінулі і яшчэ некалькі дзясяткаў былі параненыя[34], а 10 снежня быў падарваны аўтобус з замежнікамі, пры гэтым загінуў яго кіроўца, а 9 пасажыраў былі параненыя. Адказнасць за гэтыя тэракты ўзялі на сябе алжырскія ісламісты[35].
У 2008-м колькасць нападаў экстрэмістаў прыкметна знізілася, але яны сталі больш дзёрзкімі — калі раней тэрарысты абмяжоўваліся выбухамі самаробных бомбаў, то ў 2008 пачаліся адкрытыя напады на гарады і абстрэлы пасольстваў, паліцэйскіх участкаў.
2 студзеня 2008 года адбыўся чарговы тэракт у Алжыры — у горадзе Насірыя, правінцыя Бумердэс, тэрарыст-смяротнік заехаў на замініраванай машыне на тэрыторыю паліцэйскага ўчастка і прывёў у дзеянне выбуховае прыстасаванне-загінула 3 паліцэйскіх, яшчэ 20 цяжка параненыя[36]. 7 лютага ў Алжыры быў здзейснены напад на групу жандараў, у выніку якога 8 жандараў было забіта, уся іх зброя і спецтэхніка былі захоплены баевікамі. У адказ алжырскія ўлады правялі ваенную аперацыю супраць ісламістаў з задзейнічаннем авіяцыі[37]. 8 чэрвеня ў выніку 2-х выбухаў у горадзе Лахдарыя на ўсходзе Алжыра загінула 12 чалавек[38]. 20 жніўня быў праведзены чарговы двайны тэракт у горадзе Буіра, у якім загінула 11 чалавек, а яшчэ 31 атрымаў раненні[39].