Амёба звычайная, Амёба зменлівая (Amoeba proteus) — від аднаклетачных гетэратрофных пратыстаў.
Сустракаецца ў невялікіх мелкіх сажалках або праточных канавах з глеістым дном. Цела складаецца з адной клеткі і дасягае ў дыяметры 0,1—0,3 мм. Форма цела пастаянна мяняецца, і ў розных яго ўчастках утвараюцца ілжэножкі — часовыя структуры, што служаць для захоплівання ежы і для перамяшчэння.
Абалонка складаецца з цытаплазматычнай мембраны. Унутрыклетачнае змесціва ўключае цытаплазму, ядро і арганоіды. Цытаплазма амёбы пастаянна рухаецца і здольна даволі хутка пераходзіць з больш густога стану ў больш вадкі і наадварот. Калі ток цытаплазмы накіроўваецца ў адзін з бакоў клеткі, то спачатку ў гэтым месцы ўтвараецца адна або некалькі лжэножак, пасля чаго амёба як бы «перацякае» з аднаго месца на іншае.
Амёба мае скарачальную вакуолю. У вакуолю з цытаплазмы паступае вада, якая перыядычна выдаляецца ў навакольнае асяроддзе. Так скарачальная вакуоля рэгулюе ўнутрыклетачны ціск.
Жывіцца амёба, паглынаючы бактэрый, аднаклетачныя водарасці і іншыя дробныя арганізмы, а таксама кавалачкі мёртвай арганікі. Судакранаючыся з харчовай часцінкай, яна ўтварае злева і справа ад яе ілжэножкі, якія затым злучаюцца так, каб часцінка апынулася ў акружэнні цытаплазматычнай мембраны. Утвараецца замкнуты мембранны пузырок, які называецца стрававальнай вакуоляй. У ёй адбываецца ператраўліванне захопленай ежы. Прадукты ператраўлівання са стрававальнай вакуолі паступаюць у цытаплазму. Там яны выкарыстоўваюцца на падтрыманне працэсаў жыццядзейнасці. Затым стрававальная вакуоля падыходзіць да паверхні клеткі і зліваецца з цытаплазматычнай мембранай. Пры гэтым неператраўленыя рэшткі ежы выкідваюцца вонкі.
Размнажэнне толькі бясполае — шляхам дзялення клеткі папалам. Яно адбываецца, калі амёба дасягае пэўных памераў. Спачатку дзеліцца ядро, а затым утвараецца перацяжка цытаплазмы. Затым прыблізна аднолькавыя даччыныя амёбы аддзяляюцца адна ад адной. Пры аптымальных умовах увесь працэс займае не больш за паўгадзіны. Новыя амёбы самастойна жывяцца і растуць, а затым зноў дзеляцца.
Здольна ўтвараць цысту. Так пераносіць неспрыяльныя ўмовы (пахаладанне, перасыханне вадаёма, адсутнасць корму). У стане цысты амёбы рассяляюцца з аднаго вадаёма ў другі. Пры надыходзе спрыяльных умоў амёба пакідае ахоўную абалонку цысты і працягвае свой рост і развіццё.