Амплітудная мадуляцыя — від мадуляцыі, пры якой амплітуда апорнага сігналу з’яўляецца яго параметрам, які змяняецца з часам.
Першыя доследы па перадачы гаворкі і музыкі з дапамогай радыёхваль метадам амплітуднай мадуляцыі ажыццявіў у 1906 годзе амерыканскі інжынер Р. Фесендэн. У яго доследах апорная частата 50 кГц радыёперадавальніка выпрацоўвалася электрамашынным генератарам (альтэрнатарам). Для яе мадуляцыі паміж генератарам і антэнай уключаўся вугальны мікрафон, што змяняў згасанне сігналу ў контуры.
З 1920 гады замест электрамашынных генератараў для генерацыі апорнай частаты сталі выкарыстоўвацца генератары на электронных лямпах. У другой палове 1930-х гадоў, па меры засваення ультракароткіх хваль, амплітудная мадуляцыя паступова пачала выцясняцца з радыёвяшчання і радыёсувязі на УКХ частотнай мадуляцыяй.
З сярэдзіны XX стагоддзя ў службовай і аматарскай радыёсувязі на ўсіх частотах пачалі ўжываць мадуляцыю з адной бакавой паласой (АБП), якая мае шэраг важных пераваг перад АМ, галоўная з якіх - звужэнне ў 2 разы паласы частаты, якую займае радыёсігнал. У сувязі з гэтым прапанавалася перавесці на АБП і масавае радыёвяшчанне, аднак гэта запатрабавала б замены ўсіх радыёвяшчальных прымачоў на больш складаныя і дарагія, таму гэта не было ажыццёўлена.
У канцы XX стагоддзя пачаўся пераход да лічбавага радыёвяшчання з выкарыстаннем сігналаў з амплітуднай маніпуляцыяй.
Няхай
{\displaystyle S(t)}
— інфармацыйны сігнал,
|
S ( t )
|
< 1
{\displaystyle |S(t)|<1}
,
c
( t )
{\displaystyle U_{c}(t)}
— апорнае ваганне.
Тады амплітудна-мадуляваны сігнал
U
am
( t )
{\displaystyle U_{\text{am}}(t)}
можа быць запісаны наступным чынам:
U
am
U
c
( t ) [ 1 + m S ( t ) ] .
( 1 )
{\displaystyle U_{\text{am}}(t)=U_{c}(t)[1+mS(t)].\qquad \qquad (1)}
Тут
m
{\displaystyle m}
— некаторая канстанта, званая каэфіцыентам мадуляцыі. Формула (1) апісвае апорны сігнал
U
c
( t )
{\displaystyle U_{c}(t)}
, мадуляваны па амплітудзе сігналам
S ( t )
{\displaystyle S(t)}
з каэфіцыентам мадуляцыі
m
{\displaystyle m}
. Мяркуецца таксама, што выкананы ўмовы:
|
S ( t )
|
< 1 ,
0 < m ⩽ 1.
( 2 )
{\displaystyle |S(t)|<1,\quad 0<m\leqslant 1.\qquad \qquad (2)}
Выкананне ўмоў (2) неабходна для таго, каб выраз у квадратных дужках у (1) заўсёды быў дадатным. Калі ён можа прымаць адмоўныя значэнні ў нейкі момант часу, тое адбываецца так званая перамадуляцыя (залішняя мадуляцыя). Простыя дэмадулятары (тыпу квадратычнага дэтэктара) дэмадулююць такі сігнал з моцнымі скажэннямі.
Дапусцім, што мы жадаем прамадуляваць апорнае ваганне монагарманічным сігналам. Выраз для апорнага вагання з частатой
ω
c
{\displaystyle \omega _{c}}
мае выгляд (пачатковую фазу пакладзём роўнай нулю):
U
c
C sin (
ω
c
t ) .
{\displaystyle U_{c}(t)=C\sin(\omega _{c}t).}
дзе
C
{\displaystyle C}
- амплітуда апорнага вагання.
Выраз для мадулюючага сінусоіднага сігналу з частатой
ω
s
{\displaystyle \omega _{s}}
мае выгляд:
U
s
U
0
sin (
ω
s
t + φ ) ,
{\displaystyle U_{s}(t)=U_{0}\sin(\omega _{s}t+\varphi ),}
дзе
φ
{\displaystyle \varphi }
— пачатковая фаза. Тады, у адпаведнасці з (1):
U
a m
C [ 1 + m
U
0
sin (
ω
s
t + φ ) ] sin (
ω
c
t ) .
{\displaystyle U_{\mathrm {am} }(t)=C[1+mU_{0}\sin(\omega _{s}t+\varphi )]\sin(\omega _{c}t).}
Прыведзеная вышэй формула для
y ( t )
{\displaystyle y(t)}
можа быць запісана ў наступным выглядзе:
U
a m
C sin (
ω
c
t ) +
m C
U
0
2
[ cos ( (
ω
c
−
ω
s
) t − φ ) − cos ( (
ω
c
ω
s
) t + φ ) ] .
{\displaystyle U_{\mathrm {am} }(t)=C\sin(\omega _{c}t)+{\frac {mCU_{0}}{2}}[\cos((\omega _{c}-\omega _{s})t-\varphi )-\cos((\omega _{c}+\omega _{s})t+\varphi )].}
Радыёсігнал складаецца з апорнага вагання і двух так званых бакавых палос, бакавыя палосы маюць частату, адрозную ад
ω
c
{\displaystyle \omega _{c}}
. Для сінусоіднага сігналу, скарыстанага ў якасці прыкладу тут, бакавыя палосы ўяўляюць сабою сінусоідныя сігналы і іх частоты роўныя
ω
c
ω
s
{\displaystyle \omega _{c}+\omega _{s}}
і
ω
c
−
ω
s
{\displaystyle \omega _{c}-\omega _{s}}
.
Пакуль апорныя частоты суседніх па частаце радыёстанцый досыць разнесены па частаце, і бакавыя палосы ў спектры сігналаў суседніх па частаце станцый не перакрываюцца паміж сабой, станцыі не будуць ствараць узаемных перашкод.