Тэарэма Эрэнфеста (Ураўненні Эрэнфеста) — сцвярджэнне аб выглядзе ўраўненняў квантавай механікі для сярэдніх значэнняў назіраных велічынь гамільтанавых сістэм. Гэтыя ураўненні ўпершыню атрыманы П. Эрэнфестам ў 1927 годзе.
Фармулёўка тэарэмы[1]:
У квантавай механіцы сярэднія значэнні каардынат і імпульсаў часціцы, а таксама сілы, якая дзейнічае на яе, звязаныя паміж сабой ураўненнямі, аналагічнымі адпаведным ураўненнямі класічнай механікі, гэта значыць пры руху часціцы сярэднія значэнні гэтых велічынь у квантавай механіцы змяняюцца так, як змяняюцца значэння гэтых велічынь у класічнай механіцы.
Ураўненне Эрэнфеста для сярэдняга значэння квантавай назіранай гамільтанавай сістэмы мае выгляд
d
d t
1
i ℏ
⟨ [ A , H ] ⟩ +
⟨
∂ A
∂ t
⟩
,
{\displaystyle {\frac {d}{dt}}\langle A\rangle ={\frac {1}{i\hbar }}\langle [A,H]\rangle +\left\langle {\frac {\partial A}{\partial t}}\right\rangle ,}
дзе
A
{\displaystyle \ A}
— квантавая назіраная,
H
{\displaystyle \ H}
— аператар Гамільтана сістэмы, вуглавымі дужкамі пазначана ўзяцце сярэдняга значэння. Гэтае ўраўненне можа быць выведзена з ураўнення Гейзенберга.
У прыватным выпадку, сярэднія значэнні каардынаты
q
{\displaystyle \ q}
і імпульсу
p
{\displaystyle \ p}
часціцы апісваюцца ураўненнямі
d
d t
1 m
⟨ p ⟩ ,
{\displaystyle {\frac {d}{dt}}\langle q\rangle ={\frac {1}{m}}\langle p\rangle ,}
d
d t
−
⟨
∂ U
∂ q
⟩
,
{\displaystyle {\frac {d}{dt}}\langle p\rangle =-\left\langle {\frac {\partial U}{\partial q}}\right\rangle ,}
дзе
m
{\displaystyle \ m}
— маса часціцы,
U ( q )
{\displaystyle \ U(q)}
— аператар патэнцыяльнай энергіі часціцы.
Ураўненні Эрэнфеста для сярэдніх каардынат і імпульсаў з’яўляюцца квантавымі аналагамі сістэмы кананічных ураўненняў Гамільтана і задаюць квантавае абагульненне закона Ньютана.