Трыялецкая культура
Не блытаць з Трыялецкая мезалітычная культура.
Трыялецкая культура — закаўказская (Грузія, Арменія) культура бронзавага веку (галоўным чынам першая палова 2 тыс. да н.э.). Яна паўстала пасля Куро-Аракскай культуры. Названа ў гонар аднайменнай вобласці.
Трыялецкія курганы, па словах акадэміка Піятроўскага, «данеслі да нас аблічча старажытнай культуры, поўнай своеасаблівасці і небывалай дагэтуль варварскай пышнасці»[1].
Агульныя звесткі
Культура адкрыта ў 1936—1940 і 1947 экспедыцыяй Дзяржаўнага музея Грузіі пад кіраўніцтвам Б. А. Куфціна[2].
Трыялецкая культура ўсталявана на падставе знаходкі найбагатых пахаванняў у групе вялікіх курганоў, у якіх былі багатыя пахаванні правадыроў (ямавыя, без’ямавыя, з «пахавальнымі заламі»). Вышыня курганоў дасягала 10-15 метраў, а дыяметр — каля 100 метраў.
У цэнтры аднаго кургана знаходзілася вялікая пахавальная зала, у якім былі рэшткі калясніцы, прытым вышыня некаторых залаў дасягала 6 метраў, а плошча — 150 кв. метраў[3].
Меркавана, пыл правадыроў змяшчаўся на калясніцы ў цэнтры кургана. Уздоўж сцен пахавальных залаў выяўлены буйныя гліняныя пасудзіны — глянцаваныя, з наразным і размаляваным арнаментам[2].
Вырабы з каштоўных металаў
Выяўлены высокамастацкія вырабы з каштоўных металаў, што сведчаць пра высокі ўзровень мясцовай ювелірнай вытворчасці і пра сувязі з краінамі Пярэдней і Малой Азіі[2], або пра сувязі з носьбітамі Майкопскай культуры, якая была значна старэй і знаходзілася ў непасрэднай блізкасці.
Знакамітымі сталі наступныя артэфакты: залаты кубак і срэбны кубак (упрыгожаны двума рэльефнымі фрызамі — на ніжнім намалявана чарада аленяў, на верхнім складаная рытуальная сцэна).
Перыядызацыя
Акадэмік Лордкіпанідзэ адносіў Трыялецкую культуру да другой паловы III тысячагоддзя — першай палове II тысячагоддзя і дзяліў усе курганы на тры групы[1]:
- Раннія (раннебронзавая эпоха)
- Курганы квітнеючай пары развіцця (сярэдне-бронзавая эпоха)
- Позныя (канец сярэдне-бронзавай эпохі)
Лічыцца, што гісторыя трыялецкай культуры мела ранні, бедэнскі храналагічны этап. Бедэнскія помнікі знаходзяцца ў Паўднёвай Грузіі. Але гіганцкія курганы тыпу Марткопі лічацца яшчэ ранейшымі.
Позны храналагічны этап завецца кіравакана-трыялецкім.
На тэрыторыі Заходняй Грузіі Трыялецкую культуру змяніла Калхідская культура.
Зноскі
- 1 2 Лордкипанидзе, С. 115
- 1 2 3 БСЭ.Триалети
- ↑ Бронзовый век(недаступная спасылка)
Літаратура
- Гобиджешвили, Г.Ф. Бедени - культура ранних погребений. Тбилиси, 1980
- Джапаридзе, О. М. Археологические раскопки в Триалети, Тбилиси. 1969
- Джарапридзе О., Авалишвили, Г., Церетели А., Отчет работы Кахетской (Марткопской) археологической экспедиции за 1980 - 1981 гг. VIII, Тбилиси, 1986
- Жоржикашвили, Л.Б., Гогадзе Э.М., Памятники Триалети эпохи ранней и средней бронзы Тбилиси, 1972
- Куфтин, Б.А., Архелогические раскопки в Триалети, Тбилиси, 1941
- Лордкипанидзе, Отар. Наследие древней Грузии. Тбилиси, “Мецниереба”, 1989
Спасылкі
 |
Трыялецкая культура на Вікісховішчы |
|---|
- Глава 5 Архівавана 8 сакавіка 2016. из т. 1 книги «Очерки истории Грузии Архівавана 16 чэрвеня 2015.».
- Trialetiens
Катэгорыя·Гісторыя Арменіі
Катэгорыя·Гісторыя Каўказа
Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
Катэгорыя·Еўропа бронзавага веку
Катэгорыя·Вікіпедыя·Спасылка на Вікісховішча непасрэдна ў артыкуле
Катэгорыя·Археалагічныя культуры Азіі
Катэгорыя·Археалагічныя культуры Еўропы