wd wp Пошук:
    ⬜

    Наратус

    У паняцця ёсць і іншыя значэнні, гл. Наратус.

    Наратус (арм.: Նորատուսի գերեզմանատուն) — сярэднявечныя могілкі з вялікай колькасцю ранніх хачкараў, што знаходзяцца ў сяле Наратус Гехаркунікскай вобласці (Арменія), непадалёк ад горада Гавар і возера Севан, за 90 км на ўсход ад Ерэвана[1]. Могілкі маюць найбольшую колькасць хачкараў на тэрыторыі Рэспублікі Арменія[2]. Таксама гэтыя найбуйнейшыя могілкі з хачкарамі, якія захаваліся пасля разбурэння армянскіх могілак у Джульфе на тэрыторыі Нахічэванскай Аўтаномнай Рэспублікі ўладамі Азербайджана[3][4][5][6].

    Хачкары

    Шэраг хачкараў.

    Самыя старыя хачкары на могілках датуюцца X стагоддзем[1]. Падчас адраджэння традыцый хачкараў у XVI—XVII стагоддзяў многія хачкары былі збудаваны пад ярмом імперыі Сефевідаў, калі ўсходні ўплыў пракрадаўся ў армянскае мастацтва. Тры майстры-разьбяры гэтага перыяду стваралі хачкары ў Наратусе, самым заўважным з іх быў Кірам Казмох (1551—1610), яго сучаснікамі былі Аракел і Мелісет[7]. Могілкі знаходзяцца на тэрыторыі ў сем гектараў і ўтрымваюць каля тысячы хачкараў[1]. Характэрнай асаблівасцю большасці хачкараў з’яўляецца крыж з сонечным дыскам пад ім. Астатняя частка каменя ўпрыгожана выявамі лісця, гронак вінаграду, гранатаў ці абстрактнымі ўзорамі. Большасць хачкаров пакрыты мохам і лішайнікам. Некалькі надмагілляў на могілкі малююць сцэны вяселляў і сельскага жыцця. Побач са старымі могілкамі былі ўладкавана новыя сучасныя могілкі, адлучаныя доўгім плотам. Каля могілкаў у сяле ёсць царква Святой Богамаці, пабудаваная ў IX стагоддзі. Адзін з хачкараў могілкаў у 1978 годзе быў ахвяраваны Брытанскаму музею Каталікосам Вазгенам I[8].

    Легенды

    Хачкар з выявай вяселля.

    Папулярная легенда, злучаная з могілкамі, тычыцца ўварванні арміі Тамерлана. Паводле яе, сяляне надзелі каскі па-над хачкараў і нахілілі мячы ў кірунку надыходнай арміі. Здалёку хачкары выглядалі як узброеныя салдаты ў абарончай пазіцыі, у выніку чаго войска Тамерлана адступіла[1].

    Згодна іншай папулярнай гісторыі, у XIX стагоддзі манах Тэр Карапет Авацесі-Авакімян з манастыра каля сяла меў абавязак служыць задушныя службы на могілках Наратус. Каб пазбегнуць двухгадзіннага падарожжа з могілкаў у манастыр і назад, ён пабудаваў сабе невялікую келлю ў Наратусе. Калі яму было 90 гадоў, ён папрасіў манаскую брацію пахаваць яго жывым. Яго апошнімі словамі былі: «Я не баюся смерці. І хацеў бы, каб і вы яе не баяліся. І зусім не баяліся нічога, апроч аднаго Бога. Хай да мяне прыходзіць кожны, хто адчувае страх. Хай ён ілье ваду на надмагільны камень, п’е яе, абмывае сабе твар, грудзі, рукі і ногі. Хай потым паб’е пасудзіна, у якім прынёс ваду. Тады страх адступіць яго». І дагэтуль людзі прыходзяць да магілы манаха, каб здзейсніць гэты рытуал, пакінуўшы вакол аскепкі шкла[9].

    Зноскі

    1. 1 2 3 4 Hakobyan, Julia. Life in the Monuments of Death: A visit to the cemetery village, Noraduz (нявызн.). ArmeniaNow.com (12 верасня 2003). Праверана 10 кастрычніка 2007.(недаступная спасылка)
    2. ↑ Kouymjian, Dr. Dickran. Arts of Armenia (нявызн.) (недаступная спасылка). Sculpture. Armenian Studies Program, CSU, Fresno. Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2013. Праверана 10 кастрычніка 2007.
    3. ↑ World Watches In Silence As Azerbaijan Wipes Out Armenian Culture Архівавана 11 верасня 2006..
    4. ↑ Tragedy on the Araxes.
    5. ↑ Azerbaijan: Famous Medieval Cemetery Vanishes.
    6. ↑ European Parliament On Destruction of Cultural Heritage
    7. ↑ Ney, Richard L.. Who Made Khachkars? (нявызн.). The Gift of Stone. TourArmenia (14 кастрычніка 2005). Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2013. Праверана 11 кастрычніка 2007.
    8. ↑ Parry, Ken (2007). The Blackwell Companion to Eastern Christianity. Wiley-Blackwell. p. 397. ISBN 0-631-23423-3. https://archive.org/details/blackwellcompani00parr.
    9. ↑ Армения. Каменные кресты. (нявызн.). Вокруг света (28 снежня 2003). Архівавана з першакрыніцы 1 ліпеня 2013. Праверана 10 кастрычніка 2007.

    Літаратура

    Тэмы гэтай старонкі (7):
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з пераазначэннем значэння з Вікідадзеных
    Катэгорыя·Старонкі з няправільным сінтаксісам спасылак на крыніцы
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы са спасылкамі на элементы Вікідадзеных без беларускага подпісу
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Артыкулы з непрацоўнымі спасылкамі
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Старонкі з невядомымі параметрамі шаблона Славутасць
    Катэгорыя·Гегаркунік
    Катэгорыя·Могілкі Арменіі