Калонія Варбурга
Калонія Варбурга - раён двухпавярховак у Брэсце. З’яўляецца ўнікальным архітэктурным ансамблем ХХ ст.
Гісторыя калоніі
Дванаццаць драўляных двухпавярховых дамоў былі пабудаваныя ў 1925-1927 гадах на сродкі яўрэйскай дабрачыннай арганізацыі «Джойнт» для бедных іудзейскіх сем’яў Брэст-Літоўска. Калонія атрымала назву ў гонар Фелікса Морыца Варбурга - банкіра, які ўзначальваў у гэтыя гады «Джойнт» і быў адным з фундатараў праекту (на яго сродкі быў закладзены цэнтральны праезд - цяпер гэта Першы Мінскі завулак). Калонія была створана як адзінае цэлае - як у арганізацыйным, так і ў архітэктурным плане - акрамя жылых дамоў у калонію ўваходзілі майстэрні, школа, сталовая, дзве пральні з душавымі. Заезд у калонію быў упрыгожаны драўлянай аркай. Дамы пабудаваны ў закапанскім стылі драўлянай архітэктуры па двух нязначна адрозных адзін ад аднаго праектах (з адной або з двума мансардамі), распрацаванымі адмыслова для калоніі. Агульная плошча васьмікватэрнага дому - 250 квадратных метраў, кожнай кватэры належала таксама дравоўня і прыбіральня. Пад двума з дамоў былі абсталяваны супрацьпажарныя рэзервуары з гідрантамі; чатыры калодзежы забяспечвалі калонію вадой. З прыходам нямецкіх войскаў у 1941 годзе жыхары калоніі былі пераселены ў гета, а 15 кастрычніка 1942 - расстраляныя разам трыццацю тысячамі брэсцкіх яўрэяў. Будынкі калоніі былі ператвораныя ў лагер для савецкіх ваеннапалонных. Пасля ўваходу ў 1944 годзе ў Брэст войскаў Чырвонай арміі лагер быў перапрафіляваны для нямецкіх, італьянскіх і венгерскіх ваеннапалонных; а пасля заканчэння іх палону - у 1950 - дамы былі адрамантаваны і зноў сталі жылымі. Толькі засялялі ў іх ужо неяўрэяў, якіх у Брэсце практычна не засталося, а ўсіх. Да канца ХХ стагоддзя дамы прыйшлі ў заняпад. Першыя пяць дамоў былі расселены і знесены ў пачатку двухтысячных гадоў, на іх месцы пабудавалі інтэрнат Брэсцкага універсітэта. Знос пакінутых сямі дамоў быў запланаваны на 2009 год, але жыхароў тады рассяліць не паспелі. У 2010 годзе лёсам калоніі зацікавілася беларуская грамадскасць і прэса. З’явіліся прапановы аб стварэнні ў будынках калоніі этнаграфічнага музея і цэнтра яўрэйскай культуры. Аднак гарадскімі ўладамі прапановы падтрыманы не былі. Па стане на лета 2013 з дванаццаці будынкаў калоніі засталося чатыры - у стане руін. Толькі аднаму з будынкаў - дому № 12 па Першым Мінскім завулку - міністэрствам культуры Беларусі быў прысвоены статус гісторыка-культурнага помніка; астатнія па-ранейшаму прызначаныя да зносу.
Тэмы гэтай старонкі (1):Катэгорыя·Гісторыя Брэста