wd wp Пошук:
    ⬜

    Дзень Украінскага казацтва

    Дзень Украінскага казацтва — свята Украіны. Адзначаецца штогод 14 кастрычніка ў дзень Покрыва Найсвятой Багародзіцы.

    Гісторыя свята

    Як пісаў яшчэ французскі дыпламат Жан-Бенуа Шэрар у сваёй гістарычнай працы «Аналы Малой Расіі, ці гісторыя запарожскіх і ўкраінскіх казакоў», выдадзенай у 1788 годзе ў Парыжы, Покрыва Найсвятой Багародзіцы было для казакоў вялікім святам, бо іх царква была прысвечана Панне Марыі. Калі яны жадалі абраць новых чальцоў старшыны, то збіраліся менавіта ў гэты дзень.[1]

    Дзень украінскага казацтва адзначаецца ва Украіне згодна з Указам Прэзідэнта Украіны ад 07.08.1999 № 966/99 у дзень свята Пакровы Чысцюткай Багародзіцы 14 кастрычніка. Прэзідэнт Украіны, улічваючы гістарычнае значэнне і заслугі казацтва ў цверджанні ўкраінскай дзяржаўнасці і яго важкі ўнёсак у сучасны працэс стварэння дзяржавы, вызначыў гэту дату сваім указам.

    Ва Украіне няма важней фактару, які б быў і цэнтрам, і скрыжаваннем, і зместам пераважнай большасці сацыяльных працэсаў, і важней кампанента нацыянальнай і тэрытарыяльнай кансалідацыі, чым казацтва. Менавіта гэты феномен спрыяў выпрацаванню такога ладу жыцця ўкраінскага этнасу, які дапамог яму выжыць ва ўмовах не толькі нябытнасці ўласнай дзяржавы, але і ў часы татальнага знішчэння ўсяго нацыянальнага, самабытнага. За апошнія тры з паловай стагоддзя ўкраінскі народ тройчы падымаўся на змаганне за ўсталяванне дзяржаўнай незалежнасці.

    Першы магутны выбліск адраджэння ўласнай дзяржаўнасці давёўся на лёс казацтва. Другая спроба стварыць дзяржаву за казацкімі традыцыямі дэмакратызму і роўнасці рабілася ў перыяд рэвалюцыйных спаборніцтваў 1917-1920 гг. Трэцяя — ужо ў наш час. Пад канец 80-х гг. XX ст. цікавасць да свайго мінулага і генетычная памяць нароўні з актывізацыяй палітычнага жыцця ва Украіне пацягнулі за сабой узнікненне казацкіх грамадскіх адукацый: Казацкага зямляцтва (1984), у 1989 г. ператварылася ў Данецкі курэнь украінскага казацтва; спартовай школы казацкага мастацтва «Баявы гапак» у Львове (1985); Запарожскага казачага грамадства «Запарожская Секчы» (1990); «Казачага грамадства Кіеўшчыны» (1990) і інш. Летам 1990 г. адбылося святкаванне 500-годдзя з дня першага пісьмовага згадвання пра ўкраінскіх казакоў. Адменным размахам адзначаліся ўрачыстыя імпрэзы на в. Хорціца ў Запарожжа і с. Капуловка на Сечеслаўшчыне. Гэта дало штуршок да стварэння цэлага шэрага рэгіянальных арганізацый украінскага казацтва — Карпацкая Секчы (Львоўшчына), Палеская Секчы (Жытоміршчына), Прыкарпацкая Сеч (Івана-Франкоўшчына), Кальміуская паланка (Данецкая вобласць), Букавінская Сеч (Чернівеччына), Херсонскі кош, Валынская Сеч, Закарпацкая Сеч і інш. Іх чэлесы актыўна падтрымвалі дэмакратычныя працэсы і стварэнне незалежнай Украінскай дзяржавы. 14 кастрычніка 1991 г. на Ўсеўкраінскай заснаваўчай казацкай радзе было абвешчана стварэнне аднаго ўсеўкраінскага таварыства Ўкраінскае казацтва, якая з’яднала ўсе рэгіянальныя казацкія структуры Украіны і ўкраінскай дыяспары. Па выпадку 10-годдзя пачатку казацкага руху 16 верасня 2000 г. у Кіеве адбыўся З’езд казакоў-заснавальнікаў Украінскага казацтва. Да 1995 г. працэсы адраджэння казацтва ва Украіне напіхаліся на некаторы супраціў асобных дзяржаўных структур: правакацыі падчас правядзення казацкай рады ў Пераяславе-Хмяльніцкім (1992), затрыманне казацкай старшыны падчас ганаравання памяці П. Сагайдакавага ў Кіева-Магілянскай акадэміі (1994), забарона пахавання з удзелам казакоў Патрыярха Уладзіміра (Раманюка) паблізу Свята-Сафіеўскага сабора (1995) і іншыя.

    І ўсё-такі цягам 1990-2014 гг. украінскія казакі ўнеслі значны ўнёсак у справу рэальнага ўвасаблення нацыянальнай ідэі ва ўкраінскім грамадстве.

    15 лістапада 2001 г. было прынята палажэнне «Пра Нацыянальную праграму адраджэння і развіцця Ўкраінскага казацтва на 2002-2005 гады». Мэтай Нацыянальнай праграмы з’яўляецца далейшае развіццё і цверджанне казацтва як грамадскай сілы, здольнай істотна ўплываць на працэс кансалідацыі грамадства. Яна агадвае ўдзел украінскага казацтва ў вайскова-патрыятычным выхаванні моладзі; стварэнні, адраджэнні, аднаўленні і ахове запаведных месцаў і аб’ектаў; правядзенне адукацыйных, культурна-асветніцкіх імпрэз, навукова-даследчай, прапагандысцкай і выдавецкай працы; арганізацыі турызму, спартовых спаборніцтваў; ажыццяўленне гаспадарчай, прыродаахоўнай і міжнароднай чыннасці.

    Ва Украіне зарэгістравана каля дзясятка ўсеўкраінскіх таварыстваў украінскага казацтва і больш за пяцьсот абласных, раённых, гарадскіх і сельскіх казачых адукацый. Сярод іх: «Украінскае казацтва» (1991), «Звяз казачых арганізацый Украіны» (1999), «Казацтва Украіны» (2001), «З’яднанае казацтва Украіны» (2003) і інш. У сваіх шэрагах яны налічваюць амаль 200 тысяч чалавек.

    З 1991 г. увесь час арганізуюцца конныя паходы «Казацкімі шляхамі», з 1992 г.- замежныя паходы казацкай чайкі «Найсвятая Покрыва» да берагоў Францыі і Англіі, з 1996 г. у Кіеве штогод праводзіцца фэст-турнір баявых мастацтваў «Казацкая слава», з 1999 г. у Запарожжа праходзіць штогадовы фэст нацыянальных выглядаў двубояў, а ў Дняпры — усеўкраінскі чэмпіянат казацкага марскога шматбою. Перыядычна стартуе рэгата памяці Сірка па маршруце Кіеў-Запарожжа-Басфор. У 2001 г. створана Ўсеўкраінская федэрацыя казацкага двубоя і Міжнародная федэрацыя баявога гапака.

    Казакі распрацавалі ўласную тактыку бою: шуміха — казакі ішлі ў бой у адвольным парадку; лагер — войска рухалася паходным ладам; самаакопванні — сродак індывідуальнай абароны.

    Гл. таксама

    Нататкі

    1. ↑ Шерер, Жан-Бенуа. Літопис Малоросії, або Історія козаків-запорожців та козаків України, або Малоросії: Пер. з фр. В. В. Коптілов — К.: Укр. письменник, 1994. — 311 с. ISBN 5-333-01214-8

    Крыніцы

    Спасылка

    Тэмы гэтай старонкі (5):
    Катэгорыя·Святы Украіны
    Катэгорыя·Святы 14 кастрычніка
    Катэгорыя·Казацтва
    Катэгорыя·Вікіпедыя·Ізаляваныя артыкулы/сірата0
    Катэгорыя·Удакладненне арфаграфіі