Цеплавы рухавік
Цеплавы́ рухаві́к — прыстасаванне бесперапыннага дзеяння, якое атрымлівае энергію ў форме цеплыні, якая затым перадаецца наваколлю ў форме работы і, у абавязковым парадку, у форме цеплыні.
Схематычна цеплавы рухавік можна ўявіць як тры тэрмадынамічныя сістэмы: дзве з іх з’яўляюцца крыніцамі цяпла, а адна — рабочым целам. Падчас тэрмадынамічнага працэсу рабочае цела атрымлівае цяпло ад гарачай крыніцы, далей частка цяпла пераўтвараецца ў механічную работу, а астатняе аддаецца другой (халоднай) крыніцы цяпла.
У цеплавым рухавіку заўсёды здзяйсняецца прамы тэрмадынамічны цыкл (цыкл, у якім да рабочага цела падводзіцца большая колькасць цеплыні пры большай тэмпературы, а адводзіцца меншае пры больш нізкай тэмпературы, розніца гэтых цяплынь роўная здзейсненай рабоце).
Тэорыя
Работа, якая здзяйсняецца рухавіком, роўная:
A
|
Q
H
|
−
|
Q
X
|
{\displaystyle A=\left|Q_{H}\right|-\left|Q_{X}\right|}
- Q
H
{\displaystyle Q_{H}}
- Q
X
{\displaystyle Q_{X}}
Каэфіцыент карыснага дзеяння (ККДз) цеплавога рухавіка разлічваецца як адносіны работы, якая здзяйсняецца рухавіком, да колькасці цеплыні, атрыманай ад награвальніка:
η
|
Q
H
|
−
|
Q
X
|
|
Q
H
|
= 1 −
|
Q
X
|
|
Q
H
|
{\displaystyle \eta ={\frac {\left|Q_{H}\right|-\left|Q_{X}\right|}{\left|Q_{H}\right|}}=1-{\frac {\left|Q_{X}\right|}{\left|Q_{H}\right|}}}
Частка цеплыні пры перадачы непазбежна губляецца, таму ККДз рухавіка меней за 1. Максімальна магчымы ККДз мае рухавік Карно. ККДз рухавіка Карно залежыць толькі ад абсалютных тэмператур награвальніка (
T
H
{\displaystyle T_{H}}
T
X
{\displaystyle T_{X}}
η
K
=
T
H
−
T
X
T
H
= 1 −
T
X
T
H
{\displaystyle \eta _{K}={T_{H}-T_{X} \over T_{H}}=1-{T_{X} \over T_{H}}}
Катэгорыя·Цеплавая машына
Катэгорыя·Цеплыня
Катэгорыя·Тэрмадынаміка
Катэгорыя·Рухавікі